İkilemeler
İKİLEMELER:
Anlamı güçlendirmek, pekiştirmek amacıyla aynı sözcüğün tekrarlanması, yakın veya uzak anlamlı sözcüklerin yan yana kullanılmasıyla oluşan söz öbeklerine “ikilemeler” denir.
1. Aynı sözcüğün tekrarıyla yapılan ikilemeler:
Örnek: Ağır ağır çıkacaksın bu merdivenlerden.
Kapı kapı dolaştık.
2. Eş Anlamlı sözcüklerin tekrarıyla yapılan ikilemeler:
Örnek: Ortalıkta ses seda yoktu.
3. Yakın anlamlı sözcüklerle kurulan ikilemeler:
Örnek: Eş dost yardımına koşmuştu.
Gazeteler yalan yanlış bilgilerle doluydu.
4. Karşıt anlamlı sözcüklerle kurulan ikilemeler:
Örnek: Ne demek istediğimizi er geç anlayacak.
İrili ufaklı taşları eline alıp fırlattı.
5. Bir anlamlı diğer anlamsız sözlerle kurulan ikilemeler:
Örnek: Kağıda eğri büğrü bir çizgi çizdi.
Sandıktan eski püskü bir elbise çıkardı.
6. İkisi de anlamsız sözlerle kurulan ikilemeler:
Örnek: Adam abuk sabuk konuşuyordu.
Eciş bücüş bir yazı ile mektup yazmıştı.
7. Yansıma sözlerin tekrarlanmasıyla kurulan ikilemeler:
Örnek: Sular şırıl şırıl akıyordu.
Arılar vızır vızır dolaşıyordu.
8. “m” sesinin sözün başına getirilmesiyle yapılan ikilemeler:
Örnek: Onca harcamadan sonra elimizde para mara kalmadı.
Uyarı: İkilemeler ayrı yazılı ve aralarına noktalama işareti konulmaz.
Soru: Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ikilemeyi oluşturan sözcükler tek başlarına kullanılamaz?
A) Yalan yanlış bilgilerle doğru karar veremezsin.
B) Karşıdan güçlü kuvvetli görünüyordu.
C) Mırın kırın etme de olanları anlat.
D) Aradan aşağı yukarı on yıl geçti.
E) İngilizce’yi şöyle böyle bilir.
Soru: Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ikileme cümleye zorlukla anlamı katmıştır?
A) Gece gündüz demeden çalışıyordu.
B) Çamurlara bata çıka yürüdük.
C) Yaptığı yanlışı er geç anlayacak.
D) Bu işte onun da az çok payı var.
E) Olan oldu, artık üzülme.
Türk Dili ve Edebiyatı Öğretmeni
Halil İbrahim ASLANHAN
eğri büğrü ikilemesi ikisi de anlamlıdır.
büğrü sözcüğü anlamsız değil.(bükülmüş demek)